سلامت روان کارکنان یکی از عوامل کلیدی در بهره‌وری و ایمنی شغلی است. در این مقاله از کلینیک طب کار، با آزمون‌های روانشناختی، نقش پزشک طب کار و روش‌های حفظ سلامت روان در محیط کار آشنا شوید.
اهمیت سلامت روان در محیط کار
سلامت روان در محیط کار تنها یک مفهوم احساسی یا انگیزشی نیست؛ بلکه عاملی حیاتی در حفظ بهره‌وری، تمرکز و ایمنی شغلی کارکنان است. تحقیقات سازمان جهانی بهداشت (WHO) نشان می‌دهد حدود ۱۵ درصد از کارکنان در سراسر جهان با نوعی از مشکلات روانی از جمله اضطراب، افسردگی یا استرس شغلی مواجه‌اند. محیط‌های کاری پرتنش، ساعات کاری نامنظم، فشار برای انجام سریع‌تر وظایف و روابط کاری نامطلوب، از مهم‌ترین دلایل اختلالات روانی در محیط کار هستند. اگر این مشکلات به‌موقع شناسایی نشوند، می‌توانند باعث کاهش عملکرد، افزایش غیبت از کار و حتی بروز حوادث کاری شوند.
نقش طب کار در ارزیابی سلامت روان کارکنان
در سال‌های اخیر، رویکرد کلینیک‌های طب کار از تمرکز صرف بر سلامت جسمی به سمت توجه جدی‌تر به سلامت روان کارکنان تغییر کرده است. پزشک طب کار علاوه بر معاینه جسمی، معمولاً از تست‌های روانشناختی استاندارد برای ارزیابی وضعیت ذهنی و هیجانی فرد استفاده می‌کند. این آزمون‌ها به شناسایی اختلالات خفیف روانی یا نشانه‌های اولیه استرس و فرسودگی کمک می‌کنند تا پیش از تبدیل‌شدن به بحران، مورد توجه و مداخله قرار گیرند.
مهم‌ترین آزمایشهای روانشناختی در طب کار
۱. تست استرس شغلی
این تست سطح فشار روانی ناشی از شرایط محیط کار را می‌سنجد. نتایج آن به پزشک طب کار کمک می‌کند تا تشخیص دهد آیا فرد در شغل فعلی‌اش با ریسک استرس مزمن مواجه است یا نه.
۲. تست اضطراب و افسردگی (DASS)
یکی از پرکاربردترین آزمون‌ها برای ارزیابی سلامت روان کارکنان است. این تست سه شاخص اضطراب، افسردگی و استرس عمومی را اندازه‌گیری می‌کند.
۳. آزمون شخصیت شغلی (MMPI یا 16PF)
این آزمون به بررسی ویژگی‌های رفتاری، تعادل هیجانی و سازگاری فرد با محیط کاری می‌پردازد. نتیجه‌ی آن برای ارزیابی روانی بدو استخدام نیز بسیار کاربردی است.
۴. تست تمرکز و دقت (CPT)
در مشاغلی که نیاز به تمرکز بالا دارند (مثل رانندگی، کنترل ماشین‌آلات یا کار با دستگاه‌های حساس)، این آزمون به بررسی توجه، واکنش و کنترل شناختی فرد کمک می‌کند.
پیامدهای نادیده‌گرفتن سلامت روان کارکنان
نادیده گرفتن سلامت روان در محیط کار می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. فردی که از اضطراب یا افسردگی رنج می‌برد، معمولاً تمرکز و توان تصمیم‌گیری پایین‌تری دارد و در نتیجه احتمال خطا یا حادثه شغلی در او بیشتر می‌شود. از سوی دیگر، مشکلات روانی درمان‌نشده می‌توانند باعث افزایش غیبت، کاهش انگیزه و ترک کار شوند. طبق پژوهش‌های اخیر، شرکت‌هایی که به سلامت روان کارکنان خود توجه دارند، تا ۲۵ درصد بهره‌وری بیشتری نسبت به سایر سازمان‌ها دارند.
چگونه می‌توان سلامت روان در محیط کار را حفظ کرد؟
کلینیک‌های طب کار پس از انجام ارزیابی‌ها، معمولاً مجموعه‌ای از راهکارها را برای پیشگیری از فرسودگی شغلی و حفظ سلامت روان پیشنهاد می‌کنند، از جمله:
- برگزاری کارگاه‌های آموزش مدیریت استرس و کنترل هیجان
- ایجاد محیط کاری آرام، ایمن و حمایت‌گر
- تشویق گفت‌وگو بین کارکنان و مدیران درباره فشارهای کاری
- برنامه‌ریزی ساعات کاری منظم و استراحت کافی
- ارجاع افراد در معرض خطر به روان‌شناس یا روان‌پزشک
جمع‌بندی
سلامت روان در محیط کار یکی از ارکان اساسی موفقیت سازمانی است. انجام منظم آزمایشهای روانشناختی در طب کار به مدیران کمک می‌کند تا پیش از بروز بحران، مشکلات احتمالی را شناسایی و مدیریت کنند. به یاد داشته باشیم: سلامت جسم و روان، دو بخش جدانشدنی از عملکرد شغلی هستند. توجه به هر دو، یعنی سرمایه‌گذاری بر آینده‌ی پایدار و انسانی‌تر محل کار.