آتش سوزي يكي از خطرناكترين پديده هايي است كه خسارات جاني و مالي عمده اي را بوجود آورده و خطـري واقعـي براي مراكز خدماتي همچون بيمارستان هاست . از آنجا كه ساكنين بيمارستان عموما افراد ناتواني هستند كه امكان نجات خـود را ندارند بنابراين آتش سوزي در بيمارستان بيشتر از هر مكان عمومي ديگري مي تواند باعث خسارات جـاني شـود، بعـلاوه بـدليل وجود دستگاه ها و تجهيزات گران قيمت و متعدد در تمام محیط های کاری، آتش سوزي مي تواند باعث خسارات مالي بزرگي نيزگردد.

مثلث آتش یا مثلث حریق یک مدل ساده برای درک واکنش شیمیایی است که برای ایجاد آتش باید رخ دهد. این مثلث از سه عنصر – سوخت ، گرما و اکسیژن – تشکیل شده است که همگی باید برای شعله ور شدن آتش وجود داشته باشند و حذف هر یک از این عناصر باعث جلوگیری از حریق یا خاموش شدن آتش می شود.

انواع حریق

برای سهولت در پیشگیری و کنترل آتش سوزی،حریق ها را بر حسب ماهیت مواد دسته بندی میکنند

دسته  A  در همه تقسیم بندی ها مواد جامدی است که خاکستر بجا میگذارد. دسته B مواد نفتی و مایعات قابل اشتعال می باشد. دسته D شامل فلزات قابل اشتعال می باشد. در تقسیم بندی C شامل حریق های الکتریکی منظور شده است ، امادر تقسیم بندی اروپایی این دسته شامل گاز های آتش گیر مانند گاز مایع ، گاز طبیعی مایع شده و مایعاتی است که بسرعت تبخیر می شوند و دسته E شامل حریق الکتریکی است.دسته دیگری تحت نام F یا K اضافه شده که به علت وسعت حریق ها جای خود را باز نموده است.این دسته مربوط به حریق های آشپزخانه و روغن های آشپزی است.

 

روش های اطفا حریق:

روشهاي عمومي بر اساس ماهيت حريق به روشهای زير مي باشد:

• سرد كردن
• خفه كردن
• سدكردن يا حذف ماده سوختني
• كنترل واكنش هاي زنجيره اي

سرد کردن

يك روش قديمي و متداول و موثر براي كنترل حريق ، سرد كردن است. اين عمل عمدتا با آب انجام مي گيرد . يكي ازخواص گاز دي اكسيد كربن نيز سرد كردن آتش مي باشد . ميزان و روش بكار گيري آب در اطفاء حريق اهميت دارد، اين روش براي حريق هاي دسته A مناسب مي باشد.

خفه کردن

خفه كردن، پوشاندن روي آتش با موادي است كه رسيدن اكسيژن به محوطه آتش گردد. اين روش اگرچه در همه حريق ها مؤثر نيست ولي روش مطلوبي براي اكثر حريق ها مي باشد. مورد استثناء موادي است كه در حين سوختن اكسيژن توليد كنند، مانند :نيترات و زنجيره هاي آلي اكسيژن دار مثل پراكسيد هاي آلي. همچنين موادي كه سرعت آتش گيري در آنها زياد است مانند ديناميت، سديم، پتاسيم كه از اين قاعده مستثني هستند. موادي كه براي خفه كردن بكار مي روند بايستي سنگين تر از هوا بوده و يا حالت پوششي داشته باشند. خاك، شن، ماسه .پتوي خيس نيز اين كار را مي توانند انجام دهند.

حذف مواد سوختني

اين روش در ابتداي بروز حريق امكان پذير بوده و با قطع جريان، جابجا كردن مواد، جدا كردن منابعي كه تاكنون حريق به آنها نرسيده، كشيدن ديوارهاي حائل و يا خاكريز و همچنين رقيق كردن ماده سوختني مايع را شامل مي گردد.

انواع کپسول­های آتش نشانی

دي اكسيد كربن

کاربرد کپسول CO2 بیشتر در اماکن سربسته و برای حریق های الکتریکی و تجهیزات الکترونیکی استفاده می شود، زیرا هادی الکتریسیته نیست و تأثیری بر روی اینگونه وسایل باقی نمی گذارد. حتی الامکان از به کار بردن این نوع کپسول ها در فضای باز خودداری نمایید. زیرا باعث پراکندگی گاز و کاهش اثربخشی آن می شود. با توجه به اینکه قدرت پرتاب آن بین ۲تا ۴ متر می باشد ، می بایست تا حد امکان به آتش نزدیک شد. حداقل زمان تخلیه این خاموش کننده ها حدود ۱۶ ثانیه است. صورتی که کمتر از ۱۰ درصد آن استفاده شده باشد می توان مجدداً از آن استفاده نمود. ازاین نوع کپسول برای اطفاء حریق نوع B و C استفاده می شود.

کپسول آتش نشانی آبی (آب و گاز)

جهت تأمین فشار در این نوع کپسول از گاز CO2 در داخل یک کارتریج استفاده می کنند. این نوع خاموش کننده غیرقابل کنترل است یعنی در صورت خارج شدن گاز از کارتریج امکان استفاده مجدد از آن وجود ندارد.حد اقل مدت زمان تخلیه آن حدود ۶۰ ثانیه است. از این نوع کپسول برای اطفاء حریق لوازم چوبی ، کارتن ، مبلمان ، فرش و … استفاده می شود.این نوع کپسول مناسب برای اطفاء حریق نوع A می باشد.

کپسول آتش نشانی پودری (پودر و گاز )

از این نوع کپسول برای اطفاء هر نوع حریقی استفاده می شود. اما مؤثرترین کاربرد آن برای خاموش کردن حریق مایعات و فلزات است. تفاوت عمده این نوع کپسول ها در نوع پودری است که در آن ها استفاده می شود ضمن اینکه معمولا این نوع کپسول ها دارای فشارسنج هستند. این نوع کپسول مناسب حریق های با وسعت زیاد، مایعات اشتعال زا، منشأ الکتریکی و گازهای اشتعال زا می باشد. این نوع کپسول مناسب برای اطفاء حریق نوع A، B،C و D می باشد.

نحوه خاموش کردن آتش با وسایل

اطفا حریق دستی

• در موقع مشاهده آتش خونسردي خود را حفظ نموده و با برداشتن خاموش كننده مناسب به سمت آتش حركت كنيد.
• به هنگام خاموش كردن آتش همواره پشت به باد بايستيد
• با توجه به برد موثر خاموش كننده تا جايي كه احساس ناراحتي و سوزش در نقاط حساس بدن مثل گونه ها و لاله گوش پيش نيايد به آتش نزديك شويد
• با كشيدن ضامن و پاره كردن پلمپ و با ضربه زدن يا فشار آوردن به دسته خروجي و يا پيچاندن شير اقدام به خروج مواد خاموش كننده به سمت آتش نماييد
• مواد خاموش كننده را قبل از نقطه شروع آتش به صورت جاروب كردن از قسمت پايين اقدام به پاشيدن نمائيد.
• دقت كنيد هيچ قسمت از آتش بدون پوشش باقي نماند زيرا خطر بازگشت شعله از همان محل امكان پذير است.
• در صورتي كه با مصرف مقداري از مواد خاموش كننده آتش خاموش شد از ادامه خروج مواد جلوگيري نماييد.
• قبل از حصول اطمينان از خاموش شدن آتش محل را ترك نكنيد
• خاموش كننده دستي استفاده شده را از روي پهلو بخوابانيد تا به اشتباه مجدداً مورد استفاده قرار نگيرد
• محل حادثه را به افراد مسئول واگذارنمائيد تا اقدامات تكميلي انجام شود.